Midterms for Com 26

I. Pag-umol og baruganan.
1. Unsay imong paboritong landmark sa Sugbo? Ngano man?
Paborito nako ang Mountain View Resort. Sa pag-adto nako didto sa ni aging tuig, nakakita ko sa kanindot sa atong siyudad kung tanawon sa taas nga bungtod. Makapawala sa kakapoy ang maglaroy-laroy didto labi na inig gabie. Bugnaw kaayo didto ug malingaw jud ka sa mga lain-laing suga gikan sa siyudad.
2. Sa imong tan-aw, unsay mahitabo kon ma-abswelto si kanhi presidente Joseph Estrada? Ipasabot ang imong tubag.
Kung ma-abswelto si kanhi presidente Joseph Estrada mas mudaghan ang mga kurakot nga opisyal sa gobyerno sa pagdahom nga pwede ra ikyasan ang mga kaso nga pangurakot. Ang mga taw dili na mu-bilib sa sistema sa atong nasud kay dili kaya mahatagan ug tukmang sintinsya ang mga nakasala nga miyembro labi na ang mga kwartahan ug ma-impluwensiya.
3. Sa imong ta-aw, unsay mahitabo kon ma-konbikto si kanhi presidente Joseph Estrada? Ipasabot ang imong tubag.
Daghan ang mag-rally. Naay mga laban sa kanhi presidente ug naay uban nga mapasalamaton sa mga panghitabo. Kung madayon ug konbikto sa Joseph Estrada mas mugamay ang pangurakot sa gobyerno kay mahadlok naman. Daghang Pilipino mubalik ug salig sa sistema sa atong nasud.
4. Palihug basaha ang Nasudnong Awit, Lupang Hinirang. Haom pa ba ni sa atong panahon karon? Ngano man? O nganong dili?
Dili na kay matud pa sa akong nakat-unan ni Sir Leo: “Language continually grows and develop...” Ang gigamit nga mga pulong sa Cebuano nga Lupang Hinirang kay dili dayon masabtan sa kadaghanang kabatan-unan karon. Dili praktikal ang pagpamugos sa Cebuano version kung ang mismo mukanta kay wala kasabot.
5. Uyon ka ba sa paghimong nasudnong bayani ni Niñoy Aquino? Ngano man?
Dili. Para nako, wala pay nilupig sa nabuhat ni Dr. Jose Rizal para sa nasud sa Pilipinas. Dili sa di ko mapasalamaton sa nabuhat ni Niñoy Aquino pero para nako mas ngilngig ang mga pa-agi ni Dr. Rizal.
II. Pagsumpay ug Pagmugna: Palihug paghimo og 10 sentence ginamit ang 10 sa mosunod nga mga pulong.
1. Nahadlok ko sa kabilin ni lolo nako sauna.
2. Daghan ang mga nanga-angol sa gubat sa Tres de Abril.
3. Sakay ta sa Ceres padong sa among probinsya.
4. Gikan sa katigulangan hangtud sa mga kabatan-unan, chicharon sa Carcar gihapon ang ganahan.
5. Ang patron sa mga manok sa akong tatay kay ang manok ni San Pedro.
6.Sikat jud ang mga inasal sa Talisay.
7. Puyra gaba pud anang imong gipangyawyaw day uy.
8. Siya ra gihappon ang akong pillion kay bisag saging basta loving.
9. Ikaw kay usa ka bulawan sa lapok nga makita ang ka gwapa kung tanawon ug maayo.
10. Simbako palayo!
III. Pagsabot ug Pagpasabot: Isuwat ang imong paboritong Iningles o Tinagalog nga kanta. Dayon hubara sa Binisaya. Ipasabot ang kahulogan sa kanta. Ug nganong nahimo ni imong paborito.

For All Of My Life

Come & lay here beside me
I’d tell you how I’d feel
There’s a secret inside me
I’m ready to reveal
To have you close embrace your heart w/ my LOVE
over and over
These are things that I promised
My promise to you...
CHORUS:
For all my life
You are the one
I will LOVE you faithfully FOREVER
All my life
You are the one
I give to you my greatest LOVE
For all of my life
Ohhh..Yeah…
Let me lay down beside you
There’s something you should know
I prayed that you decide to
Open your heart & let me show
Enchanted worlds of fairytales
I want to lend a love
These are things that I promised
My promise to you
(Chorus)
All of my life...
All of my heart..
These are tthat I promised
(REPEAT CHORUS HIGHER)

Para Sa Tibuok Kong Kinabuhi

Ali higda diri sa akong kiliran
Ingnon taka sa akong gibati
Naay sekreto sulod sa ako
Andam kong ipagawas
Para maduol ka nako, gakson nako imong kasingkasing sa akong gugma
Pirmi sa way katapusan
Kini ang mga butang nga akong gipanumpa
Akong saad nimo…
Chorus:
Para sa tibuok kong kinabuhi
Ikaw lang ang matinahuron nakong higugmaon sa walay katapusan
Tibuok nakong kinabuhi
Ikaw lang
Akong ihalad nimo ang akong dakong gugma
Sa tibuok nakong kinabuhi.
Patupara ko ug higda nimo
Naa kay angay mahibal-an
Akong gi-ampo nga desisyonan nimo
Ablihi imong dughan ug sugti nga akong mapakita
Ang usa ka kalibutan nga puno ug kalipay
Ganahan nakong ipahulam ang akong gugma
Kini ang mga butang nga akong gipanumpa
Akong saad nimo…
(Chorus)
Sa tibuok nakong kinabuhi…
Sa tibuok nakong kasingkasing…
Kini ang mga butang nga akong gipanumpa
Chorus (taas nga tono)
Ang kahulogan sa kanta kay ang panumpa sa usa ka taw sa iyang gimahal nga iya kining matinahurong higugmaon sa iyang tibuok nga kinabuhi.
Nahimo ni nga akong paboritong kanta kay mao ni ang perpekto nga deskripsyon sa akong gugma sa akong gimahal karon. Mao ni ang among gipagsaluhan nga pagbati. Mao pud ni ang primi nakong ikanta niya kung magtanga ming duha.

IV. Madyik: kon hatagan ka og usa (1) lang ka gahom, unsay imong pillion ug unsay imong buhaton aron pagsulbad sa mosunod:

Akong pillion ang gahom nga makapa-usab sa huna-huna sa usa ka taw.

1. Kakabos sa mga Pilipinhon
Akong usbon ang ilang huna-huna nga tinapulan lang pirmi. Himuon ko sila nga mga taw nga may dakong paglantaw sa edukasyon. Kung mao, mangeskwela na sila ug tarong ug ining ma abot ang tuknang panahon kay makakita sila ug tarong nga trabaho.
2. Pagkabungkag sa pamilya
Akong hatagan sila ug “sense of contentment and commitment.” Kasagaran mga pamilya magbuwag kay tungod sa temtasyon ug padayong pagpangita sa mga butang nga mas labaw pa sa naa na nila karon. Kung mahatagan ko na sila ug panghuna-huna nga ingato kay mas dako na ang ma-usab.
3. Terorismo
Himuon ko nga maghi-usa ang tanang taw, muslim man o dili. Usbon ko ang ilang pagtuo nga dapat manimalos ug ilisdan ug pagmahal sa kapwa.
4. Aborsiyon
Akong hatagan ug tarong nga pangisip ang mga inahan. Tagaan ko sila ug pagmahal sa kinabuhi nga dili nila pasakitan ang kaugalingon nilang mga puya sa ilang mga tiyan.
5. Kahakog
Akong papason ng kahakog sa utok sa mga taw. Mao ni ang mulason ang muguba sa taw ug sa iyang ugma. Ilisdan ko na ug pagkakontento para ang tibuok kalibutan magpuyo nga malinawn.
V. Tambag: Kon ikaw si Pres. Arroy, unsay imong buhaton sa nahabiling tulo ka tuig sa imong termino sa mosunod nga mga natad:
1. Ekonomiya
Akong ipadayon ang pag-usab sa mga “Holiday” para mas mulago ang ekonomiya nato.
2. Politika
Dili ko mangurakot para makahimo ug dakong pag-usab.
3. Kultura
Akong ipadayon ang pag-promote sa atong kultura sa lain laing mga nasud para pud sa atong torismo.
4. Kalikopan
Suportaan nako ang mga grupo nga nay mga maayong motibo para sa atong kalikopan. Maghatag ko ug mga proyekto nga makaprotekta sa atong lugar.
5. Amnestiya sa mga rebelde
Maayo na para mabutangan na ug katapusan ang 35 nga tuig nga panag-away. Ako ng suportaan para naa nay kahusayan ug mas mulambo ang Pilipinas kay magtinabangay na ang tanan.

Bisrock

1. Ang iyang bana nga si Filimon ang ni kat-kat sa atup.
2. Usahay di ko ganahan mu-skuyla.
3. Gugmang gi-atay kung ang manag-uyab kay pareha nga lalaki.
4. Nganong charing naman kaayo ang mga bayot karon?
5. Nahimo ang ilang anak tungod sa kamingaw sa payag.
6. Ganahan ko ug uyab nga solid ug lawas.
7. Ang pirmi nako isubak sa akong mga linuto kay baboy.
8. Ang mga lalaki kay hilig kaayo ug mga hubag nga babaye.

Homework

Nganong sikat man ang Bisrock?

Nagkasikat na ang Bisrock kay tungod ang kadaghanan sa mga kabatan-unan ron kay lapad na ang paghuna-huna ug pagsabot. Para sa ako, nisikat ang Bisrock kay usa kini ka “self expression”. Pangmasa kaayo ning mga kantaha. Dali ra masabtan sa atong mga ka-igsunang cebuano kay bisaya ang gamit. Sa mga kantang bisrock lain lain ang tema. Gikan sa gugma hangtud sa mga pang adlaw-adlaw nga panghitabo ang mahimug sentro sa kanta. Daghan ang mutangkilik kay daghan pud ang maka “relate” sa mga kantang Bisrock. Nagpakita kini nga ang modernong kabatan-unan karon kay kamao muhatag ug respeto sa kaugalingong sinultihan.

· Translate the “Lupang Hinirang”
Akong pinanggang nasod
Perlas sa atong dapit
Ang gibati
Buhi sa imong dughan

Yutang gipanggarbo
Lugar ka sa mga isog
Sa mga kaaway
Dili gayud ka papildi

Sa dagat man o kabukiran
Sa hangin man o sa kahitas-an
Ang tanang awit
Para sa kagawsan

Ang kasinaw sa bandila
kay kadaugan na
Magpabilin nga musidlak
pariha sa mga bituon

Maaanyag na yuta nga puno ug pagmahal
Sa kalangitan nakatabang ang imong dughan
Mas musugot pag maulipon
Ug dawaton ang kamatayon sa imong ngalan.

Huwaw
Ni: Debbie D. Masaba

Nag-usab na halos tanan.
Kay kuno makabag-o naman.
Naa nay mga sakyanang de-gasolina,
Mga bilding pirting tag-asa.

Nindot tanawon sa?
Pero grabe ang sakripisyo para ana.
Para ana, pamutlon ang mga kahoy.
Unya kinsa? Kinsa ang labing luoy?

Aw! Kinsa pa ba?
Eh di ako, siya, kita ug sila.
Nahanaw na ang mga kahoy nga gikasaligan.
Di na masuyop ang mga tubig ulan.

Ug naa pa puy dakong problema.
Kay tungod moderna na lagi ta.
Ang mga tao
Nanagko ang ulo.

Gahuna-huna nga pwede na pangitaan ug paagi ang tanan.
Ang madaghan pang tubig sa karon, usik-usikan.
Aw! mutagam bitaw.
Makamata lang jud kung makatilaw ug huwaw.

Com 26 Activity

1. Makaayo o Makadaot ba sa nasud ang pagpamugos sa pipila ka Sugbuanon pag-awit sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan?

Sa akong opinyon, wa koy nakitang bati sa pagpakanta sa atong mga ka-igsuonan sa Lupang Hinirang sa ilahang mga tagsa-tagsang pinulongan. Kung mao na ang atong buhaton, mas mapalig-un pa hinuon ang bugkos sa atong pagka-igsuonay ug pagka-Pilipino. Mas labaw ang mahatag na kaayo kaysa sa makadaot. Sa akong paghuna-huna, wala man tingaliy makapadaot kung ang tinguha kay ang panaghi-usa sa kadaghanan.

2. Unsay imong tan-aw sa lista ni Pigafetta sa pipila ka mga pung sa mga Sugbuanon nga iyang nadunggan niadtong 1521? Nakatabang ba ni nimo sa pagtugkad sa sinugdanan sa Cebuano Language?

O, nakatabang gayud ni nako sa pagsabot sa akong “mother language”. Nindut kaayo ang makabalo sa mga kinaraang termino sa mga bisaya karon. Ang gihimong lista ni Pigafetta kay maayo kaayo para sa mga parehas nako nga wala kabaw sa mga kinaraang tinabian.

3. Angay pa bang ipadayon ang kampanya paghimo sa Cebuano nga national language? Ngano? O Nganong dili?
Angay ipadayon ang pagkampanya sa Cebuano para mahimog national language ka ang Cebuano ang mas may labaw nga mga tig-gamit sa tibuok nasud.

4. Unsay imong tan-aw, nganong kasabot ug kamaong mosulti og Cebuano ang mga lalawigan gawas sa Sugbo?
Tungod tingali na sa paglarga-larga sa mga Bisaya sa laing mga lugar ug naka-impluwensya sila sa lain nga magkat-on pud ug Cebuano.

5. Palihug hatagi ko sa Iningles sa mosunod nga mga pung nga Cebuano.

Buhilaman – Civilization
Nataran – Yard
Lapalapa – Sole(foot)
Tangkugo – Nape
Kalalim – Deliciousness
Kasilinganan – Neighborhood
Balangay – Village
Pakigbisog – Exert
Paningkamot – Perseverance
Tingusbawan – Ambition or Endeavor

[u[g][m][a][ ][s][a][][c][e][b][u][a][n][o]

Wala man jud tingali’y nakabalo kung unsa ang mahitabo sa umaabot. Labaw na tingali ko nga usa lang ka istudyante nga usahay gali di pa kabaw kaayo mutimbang sa mugama kung naa koy buhatong disisyon. Sa akong nakatunan sa among maestro nga si Leo, sa una ang mga bisaya di kaayo hilig musulat. Mao ni ang gitawag nila sa inglis nga “oral”. Di pareha sa mga langyaw nga ipamutang jud nila sa libro kay tungod ilang gi ampingan. Wa man pud ko ga-ingun nga patara ra ta pero ang akong pasabot lahi atong pamaagi. Sa panahon nato karon nga sayon na ang mga butang para nato. Halos tanan matawag na ug “instant”, daghan nag mahimo ang katawhan labi na kitang mga Bisaya. Kung kita mapasalamatun sa atong sinultian angay pud natong ipakita ug buhaton ang atong mga tagsa-tagsang bahin. Usa sad diha kay ang paggamit ug kumpyuter. Parehas ani akong gibuhat, daghan kaayo ang pwedeng makabasa ani kay halos tanang taw karon kay mugamit na ug kumpyuter. Kung tanan nato makahinumdum ug makahuna-huna unsa ka nindut ang makagamit sa sinultiang Cebuano, walay rason nga maguol ta sa ugma niya. Mas mu-unlad ug mu asenso ta ug ang atong probinsya kay atong napakita ang ka anindut sa atong sinultian. Mas hayag ang ka ugmaon sa atong lugar kung kahibalo lang ta mupasigarbo sa ka anyag sa Cebuano.

Katong Pag Hayskul Nako

Sa Ayala naa mi nakit-an.
Usa ka gwapo ug matso nga Korean.
Nangangha mi sa iyang ka puti.
Nindot pa jud kayo ug pamanit, murag manikin nga buhi.
Amo siyang gisunod-sunod
Kay nalingaw mi kay di jud lagum iyang tuhod.
Kabaw na ka sa mga babaye,
Kusog kayo mamantay.
Unya amo siyang gilibak
Kay nagdala siya ug puwa nga buwak.
Ana dayon mi: "Sus sayang day, naa nay uyab!"
"Kung ako pa lagi’y babaye di jud koooo makigbuwag!"
Nikalit ug katawa ang gwapo nga Korean.
Natingala mi ug nakuyawan.
Sa way pagdahom tawn namo
Ang amaw kasabot diay ug Cebuano.

Akong Ngan

Gi ungana nako pagngalan ang akong "blog" kay gusto nako ipasundayag sa akong mga gisulat ang tinuod nga pagka ako. Ganahan ko nga ma-ipakita ang tanan nakong pagbati, gihuna-huna, mga kasakit ug labi na sa mga ginagmay nakong kalipay. Naghinaut ko nga makahatag ko ug mga pulong ug inspirasyon nga makatabang pud sa mga babaye ug kabatan-unan nga parehas nako. Sa pama-agi nga ungani, basi pa diay mas makasabot ang mga tao ngano ug unsa jud diay ko. Di ba mas nindot kung magsinabtanay ang tanan sa usag-usa? Usahay man gud naay ubang mga tao nga lainon ko ug sabot. Lahi ilang makita kaysa sa unsa juy "Debbie" sa tinud-anay. Di man pud ko makapasangil nila kay bisan ako masayop pud. Sa makabag-ong teknolohiya karon kabaw ko nga mas daghang tiyansa nga makabasa ang uban aning akong "blog". Ug basi pud ang ubang pareha nako makakita nga nindot ug epektibo ang ungani nga pama-agi para mahimo nilang mapagawsan sa tanang dili nila maingon.